Wat u moet weten voordat u bevalt – De verloskundige legt uit

In dit blogbericht geef ik een uitgebreide omschrijving van de verschillende fases van de bevalling om u een idee te geven van wat u van uzelf en van uw arts/verloskundige kunt verwachten bij een volkomen normale bevalling zonder complicaties. U kunt onder andere antwoord krijgen op de volgende vragen:

• Begint de bevalling altijd met het breken van de vliezen?
• Hoe voelen weeën? En wat betekent het wanneer u 10 cm ontsluiting heeft?
• Wanneer belt u de verloskundige/arts? En wat zal hij of zij doen?
• Hoe kan een partner u ondersteunen tijdens de bevalling?

Wat is bevallen?

Een bevalling die als “normaal” wordt gezien begint ergens tussen week 37+0 en week 42+0. Dat is een bevalling binnen de normale termijn. Verder moet de baby met het hoofd omlaag liggen (achterhoofdsligging), de zwangerschap zonder complicaties verlopen zijn, spontaan beginnen en zonder chirurgische, medische of farmaceutische ingreep.

Tijdens de bevalling trekt uw baarmoeder samen in weeën die de baarmoederhals verweken en laten opengaan, en die uiteindelijk de baby naar buiten duwen samen met de vruchtwaterzak, het vruchtwater en de placenta.

Het eerste deel van de bevalling

De bevalling bestaat uit drie delen die worden onderverdeeld in vijf fases:

Fase 1: de latente fase

De latente fase is de eerste fase van de bevalling. Bij sommige vrouwen is deze fase kort terwijl die bij anderen uren en soms zelfs dagen kan duren. Allebei is volkomen normaal en het is helaas niet iets wat we zelf kunnen controleren. De latente fase begint met de eerste echte en regelmatige weeën en gaat door totdat de baarmoederhals ongeveer vier centimeter geopend is.

Slechts in ongeveer 10% van alle gevallen begint de bevalling met het breken van de vliezen en daarna weeën. Het is een zwangerschapsmythe dat een bevalling altijd begint met gebroken vliezen, wat betekent dat de meeste bevallingen met weeën beginnen, waarna de vliezen op een gegeven moment zullen breken of zelfs helemaal aan het eind van de bevalling. Tijdens de latente fase verliezen de meeste vrouwen een grote hoeveelheid helder/roze slijm via de vagina, afkomstig van de slijmprop. Dat is een verzameling slijm in de baarmoederhals die werkt als bescherming tegen bacteriën van buiten. Het slijm kan enkele weken voor de bevalling al verschijnen en betekent niet altijd dat de geboorte aanstaande is – dat is volkomen normaal. U kunt tijdens deze fase ook kleine bloedingen krijgen. Dat gebeurt wanneer de baarmoederhals wijder wordt en kleine bloedvaten scheuren: ook dat is volkomen normaal.

Uw weeën zullen doorgaans mild (maar pijnlijk) zijn en de pauzes tussen de weeën kunnen lang en onregelmatig zijn. Tijdens de latente fase bent u meestal thuis in een bekende en rustige omgeving waar u pijnverlichting kunt gebruiken zoals warm water, massage of een warmtekompres in uw onderrug of aan de voorkant. Op dit deel van de geboorte kunt u zich voorbereiden tijdens de zwangerschap, lees meer daarover in ons blogbericht over de voorbereiding op een baby.

Onderzoek tijdens de latente fase

Wanneer de weeën intenser en pijnlijker worden met regelmatige tussenpozen van 3-5 minuten (vanaf het begin van de ene wee tot het begin van de volgende) is het tijd om contact op te nemen met uw verloskundige of arts voor een controle. De verloskundig zal bij u thuis komen of u wordt gevraagd naar de kraamafdeling te komen voor een onderzoek, inclusief:

• Controle van de hartslag van de baby
• Het vaststellen van uw weeën: duur en tussenpozen
• Een uitwendig onderzoek van uw buik voor het vaststellen van de positie van de baby, het formaat van de baby, spanning van de baarmoeder en hoe ver het hoofd van de baby is ingedaald in uw bekken
• Het meten van uw bloeddruk
• Onderzoek van een urinemonster
• Er wordt ook een inwendig onderzoek gedaan door de verloskundige/arts die twee vingers in uw vagina steekt om vast te stellen hoe ver de ontsluiting van de baarmoederhals is. Tijdens het inwendig onderzoek stelt zij/hij ook vast of de vruchtwaterzak intact is en hoe het hoofdje van de baby gedraaid is. Dat geeft een indicatie van hoe ver u bent in het bevallingsproces. Het inwendig onderzoek kan wat ongemakkelijk zijn en dat is oké. Vertel de verloskundige hoe u zich voelt en zij zal het rustig en op uw tempo doen.

 
Soms wordt een CTG uitgevoerd. Dat is een uitwendig onderzoek waarbij twee sensoren op uw buik worden geplaatst om de hartslag van de baby te meten en tegelijkertijd uw weeën te registreren. Het doel van een CTG is om te controleren of de baby goed op de weeën reageert.

Als u een ontsluiting van ongeveer 4 centimeter heeft en de weeën regelmatig zijn, zal u worden gevraagd om op de kraamafdeling te blijven omdat u dan in de actieve fase bent. Als u nog steeds in de latente fase bent en er verder geen complicaties zijn, kunt u naar huis gaan om de zwaardere en regelmatigere weeën af te wachten.

Als u last heeft van zware bloedingen, minder beweging van de baby of als thuis uw vliezen breken, belt u altijd uw verloskundige of arts.

Fase 2: de actieve fase

De actieve fase begint wanneer de weeën intenser worden. Voor veel vrouwen is dit de moeilijkste fase van de bevalling. Tijdens deze fase gaat de baarmoederhals open van 4 naar 10 cm, zodat het hoofdje van de baby door het geboortekanaal kan draaien. De weeën duren ongeveer 60 tot 90 seconden met tussenpozen van 2 tot 3 minuten. Wanneer de weeën intenser worden, is het goed om u op uw ademhaling te concentreren. Tijdens de bevalling is uw ademhaling een van de belangrijkste middelen om kracht te vinden voor de pijn. Er zijn verschillende ademhalingstechnieken die u kunt gebruiken.

Als u van tevoren geen ademhalingstechniek heeft voorbereid, is mijn advies om diep in te ademen door de neus en langzaam uit te ademen door uw mond gedurende de volledige wee. Probeer uw lichaam te ontspannen, met name uw voorhoofd, handen en schouders. Als uw lichaam gespannen raakt tijdens de weeën kan dat de pijn verergeren en uiteindelijk de bevalling rekken. Het is heel erg belangrijk om te blijven focussen op een kalme ademhaling en om het lichaam ontspannen te houden – hoewel dit ontzettend moeilijk kan zijn!

Sommige vrouwen maken tijdens de bevalling ook gebruik van visualisatie om af te leiden van de pijn. U kunt zich bijvoorbeeld voorstellen hoe een bloem opengaat, denken aan een strandwandeling in het warme zand of aan iets geheel anders: u bepaalt wat voor u werkt. Het kan een goed idee zijn om u voor de bevalling voor te bereiden op ademhaling, ontspanning en visualisatie, zodat u weet wat u moet doen en hoe u met de pijn van de bevalling kunt omgaan. Vergeet niet dat de verloskundige of arts er is om u hier doorheen te helpen.

Fase 3: de overgangsfase

De overgangsfase begint wanneer u volledige ontsluiting heeft (10 centimeter) en duurt totdat het hoofdje van de baby in positie is op de bekkenbodem en u moet gaan persen. Tijdens deze fase beweegt het hoofdje van de baby omlaag door het geboortekanaal. Tegelijkertijd moet het goed draaien. Dat kan een paar minuten maar ook enkele uren duren. Sommige vrouwen ervaren dat het karakter van de pijn verandert of even afneemt tijdens deze fase, wat volkomen normaal is. Dat komt doordat het lichaam op krachten moet komen voordat het tweede deel van de bevalling begint.

In het algemeen is het tijdens de bevalling goed om te bewegen en rechtop te blijven. Dat helpt om de baby goed te laten draaien en kan wat van de pijn verzachten. U kunt ook een directe aandrang voelen om te gaan persen terwijl het hoofd van de baby verder omlaag gaat door het geboortekanaal. Begin nog niet actief te persen, dat kan het tweede deel van de bevalling rekken en uw lichaam en de baby uitputten.

Het tweede deel van de bevalling:

Fase 4: de persfase (bevallen van uw kind)

Deze fase begint wanneer u volledige ontsluiting heeft en het hoofdje van de baby op de bekkenbodem rust. U bent nu klaar om te persen. Veel vrouwen voelen een enorme aandrang om te persen en hebben moeite om zich in te houden. Voor sommige vrouwen kan het geweldig voelen om eindelijk actief iets te doen tijdens de bevalling, zelfs al doet het pijn. Dit deel kan een paar minuten duren tot een uur of twee. Bij de eerste keer is het normaal om ongeveer een uur te persen.

Het kan een speciale techniek vereisen om in de juiste richting te persen met al uw kracht. Het kan voelen alsof het kind uit uw rectum wordt geboren, maar dat is normaal. Alsof u op het toilet zit om iets heel groots kwijt te raken. Dat klinkt misschien raar, maar zo is het. Maakt u zich geen zorgen als er iets anders naar buiten komt, uw verloskundige/arts is eraan gewend. Dat is volkomen normaal en niet iets wat u kunt controleren. Het kan juist een belemmering zijn als u daar bang voor bent en zich inhoudt, de baby moet geboren worden en het is belangrijk om deze fase niet te lang te rekken.

Uw verloskundige begeleidt u bij hoe u moet persen, wanneer u moet persen en wanneer u moet puffen. Het is heel belangrijk dat u en uw verloskundige tijdens deze fase goed samenwerken. Wanneer de verloskundige u vertelt dat u moet puffen, betekent het dat het hoofdje er bijna is. Dat wordt ook wel de "ring van vuur" genoemd, wat genoeg zegt. Het hoofdje van de baby komt eruit en het voelt alsof u brandt. Oftewel: het hevig opengaan van het perineum doet gewoon erg veel pijn!

U puft wanneer uw verloskundige dat zegt en zij zal misschien warme kompressen op uw perineum leggen en u begeleiden zodat het hoofdje langzaam wordt geboren. Dat is om te zorgen dat u zo min mogelijk inscheurt en dat de baby zo voorzichtig mogelijk geboren wordt. Wanneer het hoofdje er is, zit het zwaarste werk erop en volgt de rest van het lijfje met dezelfde wee of bij de volgende met één keer persen. Het is een fantastisch moment wanneer het kind geboren wordt en de pijn verdwijnt. Afhankelijk van de procedure van het ziekenhuis wordt de baby direct op uw borst gelegd, huid-op-huid, en afgeveegd en bedekt met een deken. Of uw baby wordt meegenomen door het ziekenhuispersoneel voor controle, om af te vegen en in een deken te wikkelen.

Het derde deel van de bevalling:

Fase 5: de nageboorte

Nadat uw kind is geboren, volgt de nageboorte, dat is het moment dat de placenta wordt geboren. Bij de meeste vrouwen is de nageboorte van de placenta zonder complicaties of pijn. Veel vrouwen beschrijven de nageboorte als een warme klomp die eruit komt gevolgd door enorme opluchting. De verloskundige kan u vragen om te persen of hoesten, waarna de placenta er snel is.

Daarna zal de verloskundige waarschijnlijk een hand op uw buik leggen om te controleren of de baarmoeder goed is samengetrokken en om te controleren of u niet te veel bloedt. Mogelijk krijgt u een injectie met medicatie om te zorgen dat uw baarmoeder samentrekt en het bloeden vermindert. Vervolgens controleert de verloskundige of u bent ingescheurd en hechtingen nodig heeft. De meeste vrouwen die hechtingen nodig hebben, zijn zonder complicaties ingescheurd waarbij de verloskundige ze rustig hecht in de kraamkamer terwijl u uw baby vasthoudt. Het is normaal om in te scheuren tijdens de bevalling.

Tot wel 80% van de vrouwen die voor het eerst bevallen scheuren in enige mate in, maar lang niet iedereen moet worden gehecht. Als de scheuring groot is en de sluitspier van uw rectum erbij betrokken is, moet een arts ernaar kijken en wordt u mogelijk overgebracht naar een operatiezaal zodat de arts de juiste omstandigheden heeft voor het hechten. Slechts 4% van alle vrouwen krijgt een totaalruptuur waarbij ook de sluitspier tijdens de bevalling is ingescheurd.

Hoe voelt een wee? En wat is het?

Weeën zijn het ritmisch aanspannen en ontspannen van de spieren rond uw baarmoeder tijdens de bevalling. Ze worden zachter, verweken en laten de baarmoederhals opengaan om de baby eruit te persen. De baarmoeder is als een opgeblazen ballon: groot en gespannen met een klein uiteinde onderaan, dat is baarmoederhals. Het is bedoeld om de baby tijdens de zwangerschap veilig en beschermd te houden. Wanneer de baarmoeder samentrekt bij de weeën, wordt de hals van het uiteinde omhoog getrokken, en begint de hals (van de baarmoeder) open te gaan. Het is de baarmoederspier die zorgt voor de weeën en dat de baarmoederhals open kan gaan. Zie de onderstaande afbeelding van de opengaande baarmoederhals tijdens de bevalling.

Wanneer de baarmoeder aan het begin van de bevalling samentrekt, kan het aanvoelen als heftige menstruatiepijn boven het schaambeen of in de onderrug. De pijn kan verplaatsten afhankelijk van hoe ver u bent in de bevalling. De weeën worden sterker en sterker naarmate u verder bent in de bevalling, en ze duren langer en worden intenser. Op een gegeven moment kunt u zich op niks anders concentreren dan de pijn en die doorstaan. Dan is uw ademhaling uw belangrijkste hulpmiddel. Het kan moeilijk zijn om te beschrijven hoe een wee voelt, aangezien het per vrouw verschilt, maar in het algemeen doet het flink pijn.

Pijnverlichting tijdens de bevalling

Er zijn verschillende soorten pijnverlichting die u tijdens uw bevalling kunt ontvangen. U kunt kiezen tussen natuurlijke en medische vormen van pijnverlichting. Het kan een goed idee zijn om voor de bevalling na te gaan welke soorten pijnverlichting uw verloskundige of het ziekenhuis biedt en wat u eventueel zou willen. Hieronder staat een lijst met verschillende soorten pijnverlichting.

Niet-medisch:

• Ademhaling
• Massage en lichte aanraking
• Visualisatie
• Water (bad of douche)
• Warmte (bijvoorbeeld een warmtekompres)
• Gember of chilipasta
• Beweging
• Acupressuur of acupunctuur
• Steriele waterinjecties

Medisch:

• Paracetamol
• Morfine (alleen in de latente fase)
• Lachgas
• Ruggenprik
• Pudendal-blokkade (werkt goed tegen de vroege aandrang om te persen of bij het hechten achteraf)

Wat kan mijn partner doen?

Het kan op veel manieren moeilijk zijn om de partner te zijn van een vrouw die aan het bevallen is. Het kan erg zwaar zijn om uw partner uren of soms zelfs dagen pijn te zien lijden zonder dat u die pijn kunt wegnemen, dat geeft een machteloos gevoel. Sommige vrouwen willen hun partner graag dichtbij zich hebben, terwijl anderen de weeën graag zelf willen opvangen. Allebei is helemaal oké.

Tijdens de bevalling is het aan de partner om in al uw behoeften te voorzien: een massage, koude kompressen, iets te drinken of een hand om in te knijpen. Ook hiervoor geldt dat het goed is om voor de bevalling over uw verwachtingen te praten.

Advies voor de partner tijdens de bevalling

• Ten eerste is het een goed idee om de verwachtingen of hoop van uw partner voor de bevalling te bespreken. Die kunnen onderweg veranderen, maar jullie verwachtingen op één lijn brengen is een goed begin.
• Zorg dat ze alles heeft wat ze nodig heeft: iets te eten of drinken, een massage, een hand, enz.
• Vertel haar dat ze het goed doet, hoe sterk en stoer ze is. Help haar om de moed erin te houden als het moeilijk wordt.
• Denk eraan dat het belangrijkste is dat u, als partner, uw vriendin/vrouw steunt.
• Vergeet niet dat jullie dit samen doen en jullie allebei belangrijk zijn tijdens de geboorte van jullie kind. U bent niet tot last, u staat niet in de weg en u heeft evenveel recht om daar te zijn als uw vriendin/vrouw die aan het bevallen is.

Als u dit artikel interessant vond, raden we aan om ons blogbericht te lezen over miskramen en ons artikel over dieet en zwangerschap.